| Nhiều tin tức thêm về họa sĩ Trần Thủy Châu
Sau khi số Xuân của Nhật báo Người Việt đăng một bài và bức hình của cô Trần Thủy Châu, đã có thêm nhiều người biết đến tên tuổi cô, vì một lý do mà chắc cô không trông đợi. Nhiều đồng bào tại quận Cam và độc giả từ nơi khác đã phản đối việc báo Người Việt in bức hình trên vì quốc kỳ Việt Nam Cộng Hòa đã bị xúc phạm. Tuy nhiên mọi người biết rất ít về người nghệ sĩ trẻ phải đóng vai “trung tâm của cơn bão” này. Chính người chọn in bài của cô trên báo cũng không biết gì hết. Có độc giả còn đặt câu hỏi không biết nhân vật mang tên này có thật hay không.
Sau khi tờ báo Xuân phát hành được một tháng, với những phản ứng của nhiều độc giả và sự chống đối mạnh mẽ từ các đồng bào biểu tình, Hội Ðồng Quản Trị Nhật Báo Người Việt đã bắt đầu một cuộc điều tra độc lập để tìm hiểu về tác giả bài viết và bức hình kể trên. Nhờ công việc tìm tòi, lại được một số độc giả chỉ dẫn các nguồn tài liệu về tác giả Trần Thủy Châu trên mạng lưới, cho nên tòa báo đã tìm thêm được nhiều chi tiết về nhân vật này, mà chính tên cô trên Nhật Báo Người Việt cũng in sai! Sau đây chúng tôi xin tóm tắt một số tin tức đầy đủ hơn mới tìm được về “Trần Thủy Châu” để tường trình cũng quý vị độc giả.
Sinh miền Bắc, lớn lên ở miền Nam
Theo chồng sang Mỹ
Theo một số tài liệu kèm theo cuộc triển lãm của cô xuất hiện trên mạng lưới, thì cô họ Huỳnh chứ không phải họ Trần. Huỳnh Thủy Châu sinh năm 1971 tại Hà Nội, theo cha mẹ vào sống ở Sài Gòn từ nhỏ sau năm 1975 cho nên những người đã nói chuyện điện thoại với cô cho biết cô nói với giọng miền Nam. Cô kết hôn với Wayne Nguyễn, và đã có hai con. Cô sang sống ở Mỹ khi 28 tuổi, năm 1999. Cô cho biết chỉ từ khi cô sang Mỹ sống cùng gia đình chồng là những người miền Nam di cư tị nạn cộng sản, cô mới biết lá cờ quốc gia màu vàng ba sọc đỏ “được mọi người tôn kính và hãnh diện,” như cô viết trong tài liệu kèm cuộc triển lãm. Còn lá cờ đỏ của cô từ thuở nhỏ ở miền Bắc thì người Việt ở Mỹ ghét, coi chỉ là “cờ cộng sản,” và gọi đó là “lá cờ máu” (The Vietnamese Americans hated the communist flag and referred to it as the bloody flag). Tâm trạng phân vân thao thức vì sống giữa hai truyền thống gia đình, hai khuynh hướng chính trị và hai nền nếp văn hóa khác nhau được diễn tả trong nhiều sáng tác của Huỳnh Thủy Châu. Nhưng một điểm then chốt nối liền những dị biệt, xung đột, và trở thành nền tảng tinh thần cho người nghệ sĩ là tình yêu và tấm lòng tôn kính của cô với hai bà mẹ, đặc biệt là bà mẹ chồng.
Cuộc triển lãm diễn ra vào Tháng Tư năm 2006 tại Ðại Học Berkeley, khi Huỳnh Thủy Châu tốt nghiệp với văn bằng về mỹ thuật và xã hội. Cô được tặng một phần thưởng của HAAS - tổ chức chuyên cấp học bổng cho các sinh viên xuất sắc tại Ðại Học Berkeley, để chuẩn bị cuộc triển lãm đó. Những tác phẩm được trưng bày không hoàn toàn là hội họa hoặc hình tượng, mà phối hợp nhiều chất liệu và hình thái diễn tả khác nhau. Cô sử dụng lối vẽ ký họa, sơn, màu, điêu khắc, các vật dụng bình thường, đặc biệt là dùng những bức vải, dệt và thêu bằng tay, giống như một bức thảm treo theo kỹ thuật theo truyền thống Việt Nam và Mỹ (quiltmaking).
Hướng về Mẹ
Một đề tài được Huỳnh Thủy Châu đề cập tới nhiều nhất trong các tác phẩm là gia đình, mỗi tác phẩm kèm theo những bài viết ngắn diễn tả tâm sự của tác giả. Một tác phẩm trưng bày lấy đề tài “Thư gửi Mẹ” thêu lại và phóng lớn một lá thư cô viết cho mẹ, nét chữ của một em bé. Mẹ cô vốn là một họa sĩ, từng dạy tại trường Ðại Học Mỹ Thuật Sài Gòn.
Tác phẩm“Cha Tôi” đưa ra hình ảnh ba đứa trẻ bị bỏ rơi, một chiếc quạt máy, và đám tang. Khi cha cô ra đi sau cuộc li dị, ông đã mang theo chiếc quạt máy hiệu Sanyo, tài sản quý nhất của gia đình, trong lúc không khí Sài Gòn rất nóng bức. Cha cô vốn là một phóng viên quân đội miền Bắc, đã qua đời năm 1993 vì ung thư. Trong blog riêng của cô, Huỳnh Thủy Châu kể lại lúc cô tìm đến tang lễ của người cha, nhiều người chung quanh không biết cô là ai. Cô kể chuyện về người cha, và kết luận, “Tôi tin sẽ có ngày tôi yêu được bố tôi, như hồi tôi còn bé.”
Cha mẹ cô li dị khi cô lên tám và sau đó mấy năm người mẹ biết mình bị bệnh ung thư hoại huyết. Người ta biết cô đã phải bỏ học từ năm thứ ba lúc đang học Ðại Học Sư Phạm Sài Gòn (1993) để đi làm để giúp mẹ trông nom các em. Bà mẹ cô đã may mắn không chết vì bệnh hoại huyết. Sau đó, cô lập gia đình với một người Việt tị nạn ở Mỹ và cô theo chồng sang Mỹ định cư năm 1999.
Trong cuộc triển lãm chỉ có mươi tác phẩm, Huỳnh Thủy Châu đã dành hai sáng tác cho mẹ chồng, bà Mai Thị Hoa. Bà là người đã khuyên cô nghỉ bớt công việc “làm nail” khi theo chồng sang Mỹ, để đi học đại học, riêng bà tiếp tục làm việc chu cấp cho cả gia đình. Ðộc giả người Việt đã biết bài cô viết về “bà mẹ làm nail” của cô trên báo Xuân. Sáng tác này không phải là tranh vẽ hay tượng khắc mà kết hợp nhiều vật liệu. Sáng tác mang tên là “Liên Hệ: Lời ca ngợi những phụ nữ Việt Nam làm nghề móng tay.” (Connection: A Tribute to Vietnamese Women Nail Salon Workers). Bức hình in trên báo Xuân Người Việt chỉ là hình chụp một góc của sáng tác được trưng bày. Bức hình đã khiến báo Người Việt bị phản đối vì trong đó cô Huỳnh Thủy Châu đã vẽ lá cờ Việt Nam Cộng Hòa trong cái chậu rửa chân, mà chính cô lại nghĩ mình diễn tả một lời ca ngợi, như cô viết “A Tribute to Vietnamese Women Nail Salon Workers!” Một người đã nói chuyện với cô sau các vụ phản đối trên cho biết cô đã khóc khi biết nhiều người nghĩ rằng cô đã xúc phạm lá cờ mà chính cha mẹ chồng cô tôn kính. Cũng trong blog của mình, cô Huỳnh Thủy Châu cho biết bố chồng cô là một người chống Cộng triệt để.
Sau cuộc triển lãm năm 2006, sáng tác này cùng bài phỏng vấn cô đã được đăng trên một tạp chí tiếng Việt ở miền Bắc California.
Bức hình thứ hai về bà mẹ chồng tên là “Chuyện kể dở dang” (Unfinished Story) với hình ảnh những bông hoa và lá sen trên mặt nước, bên dưới những cuống, rễ sen chìm trong nước dính máu và loang lổ máu.
Về sáng tác trên, Huỳnh Thủy Châu tự thuật như sau: “Vào dịp Tết Âm Lịch, năm 2006, mẹ chồng tôi vào bệnh viện, bệnh ung thư thời kỳ chót. Trong lúc nằm trên giường bệnh, bà bắt đầu kể cho tôi nghe một câu chuyện về Huế, nơi sinh trưởng của bà, nơi đã từng diễn ra những trận đánh khốc liệt thời chiến tranh. Mẹ tôi nhớ là sau năm 1975 không lâu, người dân Huế đã vô tình tìm thấy một cái ao chứa hàng trăm xác chết. Những xác chết này chắc là những người đã bị hành quyết. Tin tức lan truyền ra, dân địa phương bắt đầu hỏi nhau không biết hài cốt thân nhân mình có nằm trong số những di hài trong cái ao đó không.” Huỳnh Thủy Châu viết tiếp, “Nhưng chính quyền cộng sản, để che lấp tình trạng này không cho ai biết, đã sai công an lấp cái ao lại và cấm không ai được bàn tán.” Chúng ta đọc tới đoạn này thì hiểu đây là những nạn nhân bị cộng sản giết trong dịp Tết Mậu Thân.
Huỳnh Thủy Châu cho biết sau khi nghe mẹ kể tới đó, cô đang định hỏi bà cái ao đó ở chỗ nào tại Huế, và tên ao là gì, thì có bác sĩ vào khám bệnh, nên cô phải ngưng. Những ngày sau cô cũng không có dịp nào hỏi mẹ chồng, vì bà Mai Thị Hoa đã qua đời một tuần sau đó. Người mẹ đã không bao giờ còn dịp kể cho cô con dâu nghe hết câu chuyện. Trong tác phẩm mang tên “Chuyện Dở Dang”, Huỳnh Thủy Châu đã diễn tả qua hình ảnh một cái ao sen vì biết xứ Huế của mẹ nổi tiếng về các hồ sen, và mẹ chồng cô thì yêu hoa sen đặc biệt. “Bức tranh này để tặng mẹ tôi, người đã giúp tôi trở thành một con người tốt hơn, người mà tôi yêu mến vô cùng,” cô viết trong lời giới thiệu.
Ðất nước vẫn còn chia cắt
Huỳnh Thủy Châu cũng diễn tả những đề tài có tính chính trị trong một số sáng tác, tuy rất nhẹ nhàng. Một bức mang tên “Chia Cắt” (The Split) là hình bản đồ Việt Nam, với vết cắt ở vĩ tuyến 17, và những đường khâu nối hai miền lại với nhau. Trong thời chiến tranh gia đình cô ở miền Bắc, còn gia đình chồng cô ở miền Nam. Thế hệ lớn lên sau năm 1975 vẫn thao thức vì di sản một đất nước còn phân ly trong lòng người, mặc dù chiến tranh đã chấm dứt. Huỳnh Thủy Châu công nhận đất nước chưa “thống nhất,” cô viết, “Sẽ phải mất nhiều nỗ lực và những cố gắng không ngừng, để chữa lành vết thương chia cắt.” Và cô kết luận, “Tôi hy vọng thế hệ chúng tôi và các thế hệ sắp tới sẽ cộng tác với nhau để chữa lành vết thương lịch sử của nước chúng tôi.”
Một bức khác, hình thêu vá, diễn tả hai lá cờ miền Bắc và miền Nam chen lẫn. Những hình ảnh này có thể sẽ khiến cô Huỳnh Thủy Châu bị nhiều người phản đối, ở trong cũng như ở ngoài nước. Nhiều người Việt tị nạn không thể chấp nhận “lá cờ máu” trong khi nhiều người cộng sản miền Bắc vẫn coi là họ “giải phóng miền Nam” và họ không công nhận có một cuộc nội chiến giữa “hai nước Việt Nam” khác nhau.
Một sáng tác cũng gián tiếp có tính cách chính trị, mang tên “Dòng Sông” (The River). Tác phẩm may và thêu (trong truyền thống Mỹ gọi là quilt) diễn tả cuộc vượt biển tìm tự do của người Việt Nam tị nạn cộng sản. Huỳnh Thủy Châu viết trong tập tài liệu của cuộc triển lãm, “Bức may thêu này là để tưởng niệm và vinh danh các nạn nhân đã chết.” (This quilt remembers and honors the victims). Trong tấm “tranh thêu” vượt biển này có 2 hình ảnh nổi bật, là những chiếc thuyền mong manh yếu ớt và những nén nhang lóe sáng trên mặt biển xám đen. Những đốm nhang này, Huỳnh Thủy Châu viết, “tượng trưng cho nguồn sống tâm linh của những người vượt biển, và niềm hy vọng của họ về một tương lai tốt đẹp hơn.”
Theo tài liệu của cuộc triển lãm thì sau khi tốt nghiệp ở Ðại Học Berkeley Huỳnh Thủy Châu đang theo học Cao Học Mỹ thuật Master of Fine Arts ở UC Davis. |
No comments:
Post a Comment