Entry for May 09, 2008 Giữa hai miền mưa nắng

(Tặng anh T. và chú H.M.Ð.)

Vừa đọc xong tập truyện “Giữa hai miền mưa nắng” của Hoàng Mai Đạt.

Lúc đọc truyện đôi lúc tôi cứ bật cười khúc khích bởi những ngộ nghĩnh, tếu lăm trong cách diễn đạt suy nghĩ, tình cảm của Hoàng Mai Đạt. Nhưng có một điều lạ là tuy cười nhưng tôi vẫn cứ như trôi đâu đó rất mông lung, rất mơ hồ, đôi khi rất gần, lúc lại như chấp chới ‘giữa hai miền mưa nắng’ của tác giả hay của chính tôi, không biết.

“Lần đầu tiên mình về VN, khi ấy đang là mùa hè nắng nóng ở Cali, nhìn thấy mưa… Những cơn mưa rất lạ, rất khác với Cali… Khi về, mình viết ‘Giữa hai miền mưa nắng’…” Lời giới thiệu dường như bâng quơ của tác giả nói với tôi, trên quãng đường rất ngắn khi chở tôi từ tòa soạn ra 1 tiệm ăn gần nơi làm việc, về tập truyện của mình.

Trước khi đọc truyện, một anh bạn – người tặng tôi tập truyện này – có nói: “Anh cũng như HMĐ, sống ‘giữa hai miền mưa nắng’, dở dở ương ương, đôi khi chán lắm, Lan ơi!”

Khi đó, tôi vẫn chưa hiểu hết cái ‘chán’ đó là gì.

Giờ thì đã hiểu.

Cả tác giả HMĐ lẫn bạn tôi đều là những người rời khỏi VN rất sớm, khi bước vào tuổi 15, 16. “Quê hương tôi không ở bên kia, cũng không phải ở đây, mà ở đâu đó giữa hai nơi. Tôi rời VN quá sớm để có những kỷ niệm êm đềm với VN… Tôi không có nơi để trở về. Tôi không có nhiều gốc rễ ở bên kia, tôi cũng không có gì ở bên đây. Những người rời xa quê hương quá sớm đều không có nơi để trở về.”

Tác giả trở về quê vợ (chứ cũng không phải chính quê mình, vì như đã nói, không còn cái gì ràng buộc, không rõ ràng quê cha, không sâu đậm quê mẹ, chỉ có chăng một sợi dây vô hình cứ níu kéo, ràng buộc từ trong kí ức sâu thẳm để cần phải có một chuyến về với mảnh đất tổ tiên) sau gần 1 phần tư thế kỷ. Cái gì cũng lạ, cái gì cũng bất ngờ, cái gì cũng háo hức muốn tìm hiểu, khám phá đến tận cùng trong vòng 2 tuần lễ.

HMĐ kể về 1 xóm nhỏ ở Biên Hòa, nhưng sao trong đầu tôi lại cứ lởn vởn hình ảnh ngôi nhà trong vườn ở Cần Thơ – quê chồng.

Tôi vẫn thường nói: tôi như một “đứa con lai”: ba Cần Thơ, mẹ gốc Huế, tôi chào đời ở Phú Quốc nhưng lại lớn lên gắn bó với Sài Gòn và có lẽ phần đời còn lại là ở nơi đây. Cho đến trước khi lấy chồng, tôi dường như không có khái niệm về ‘quê”, thậm chí tôi còn không biết cây lúa nó như thế nào! Tôi vẫn nhớ mãi 1 lần khi học lớp 5, cô giáo cho đề bài tả cảnh đồng quê vào một buổi chiều. Tôi làm bài bằng trí tưởng tượng của mình: “Những ngọn lúa như sóng nhấp nhô quá đầu người trong bóng chiều vàng rực…”. Tôi đã viết như thế và cô nói: Lúa không cao quá đầu người!

Tôi nhớ đến con đường mòn rất nhỏ, tối om, vắng ngắt giữa 1 bên là ruộng (?) một bên thưa thớt những ngôi nhà chìm khuất trong những vườn cây, trơn trợt sau cơn mưa mà ông xã và ông anh họ phải nắm tay dẫn đi để tôi không bị “chụp ếch”.

Tôi nhớ tôi đã phải vất vả để bước xuống xuồng cho 2 đứa cháu chồng chỉ mới ngoài 10 tuổi chở tôi đi về nhà (vì sợ tôi đi đường đất trơn sẽ bị té!)

Tôi nhớ tôi đã cầm mái chèo lần đầu tiên theo hướng dẫn của đứa cháu, và rồi cây chèo ngáng ngang cổ của 1 thằng nhóc nơi chiếc xuồng ngược chiều, khiến nó phải ngã người sát mặt xuồng để né… Không biết vì người nhà quê hiền lành dễ thương hay là vì nhìn ‘mặt nhà quê’, ờ không, ‘mặt thành phố’ của tôi lí nhí nói ‘xin lỗi’ mà má thằng nhóc chỉ cười cười chèo xuồng đi luôn…

Tôi nhớ cái lu nước mưa trước chái bếp tôi ra đánh răng rửa mặt mỗi sáng (mà sau đó ông xã nói rằng vì tôi là ‘khách đặc biệt’ nên mới được dùng nước đó, chứ ai cũng xuống cái ao sau nhà để rửa mặt, đánh răng…)

Tôi nhớ cái “cầu cá” mà tôi đã phải khó khăn lần từng bước mỗi khi cần ‘hành sự’ (và những đứa cháu chồng cứ bám sát theo dõi, sợ “thiếm bảy té!”)

Tôi cứ nhớ miên man như vậy trong lần đầu về ra mắt quê chồng cách đây đã 15 năm…

Tôi nhớ cái bến sông Bình Thủy quê nội chồng mát rượi buổi chiều mà trẻ con, người lớn nhảy xuống tắm, giặt, rồi lại cũng dòng nước nơi ấy múc lên nấu nướng (?!).

Tôi nhớ những chiếc xuồng nhỏ mỗi chiều tấp vào bến sông nhà bác Hai để mang ra những con cá, con tôm càng còn sống nhăn mà họ câu bắt được mỗi ngày để bán (sau đó người nhà mới đem tôm lên bán cho xí nghiệp hải sản và bán ra chợ)

Và tôi nhớ vì là ‘khách thành phố’ nên cái gì tôi cũng được ưu tiên…

Tôi có quá nhiều cái để nhớ, để thấy mình còn có những cái ràng buộc rõ ràng…

Bất chợt tôi lại nghĩ đến 2 đứa con tôi. Có thể nào rồi đây chúng cũng sẽ mang tâm trạng ‘giữa 2 miền mưa nắng’ như HMĐ, như bạn tôi?

Tôi biết hiện tại vẫn còn đâu đó trong kí ức non nớt của nó về hình ảnh của một ngôi nhà lớn “có cầu thang”, có cái cửa thông sang nhà cậu Lộc là bác sĩ, nhớ ‘ba chở con trên motocycle, cho con ngồi phía trước”, nhớ trời mưa ngập đường ngập lối, không đi học được phải quay về nhà, nhớ nhà sách Xuân Thu, Nguyễn Huệ hầu như cuối tuần nào ba mẹ cũng chở ra chơi…

Lâu lâu, trên đường chở con tới trường, bất chợt nghe nó nhắc đến VN trong kí ức nó như thế lại tự dưng nghe nao lòng. Chỉ biết thốt lên: “Ồ con vẫn còn nhớ hả?”

Không biết ai cũng lơ lửng, mông lung những cảm xúc thương thương nhớ nhớ như vậy khi nhớ về nơi mình đã từng sống như HMĐ, như bạn tôi, như chồng tôi, hay như tôi hay không. Hay chỉ bởi vì chúng tôi là những người đa cảm…

Tôi may mắn hơn tác giả, hơn người bạn, bởi kỷ niệm quê nhà vẫn đầy ắp trong tôi.

Nhưng không biết đến một lúc nào đó, tôi có như HMĐ, như người bạn “vẫn cố gắng hòa nhập vào một quê hương mới mênh mông, với một tay bám theo tương lai xa cội nguồn và một tay nắm giữ những quá khứ chưa muốn dứt lìa. Hai dòng sống vẫn trôi nhanh, cách biệt, bất kể những bất hạnh, bất lực, những đắng cay và tiếng cười đứng bên cuộc đời. Tôi không thể cưỡng lại dòng sống ở bên đây, và tôi cũng không thể trở về dòng đời bên đó.”

Chỉ còn ước mong sao 2 đứa con tôi rồi sẽ không phải mang nỗi niềm ‘giữa hai miền mưa nắng” như chúng tôi…