Entry for November 17, 2008

Bài này viết lâu rồi.

Ngay khi vừa post lên thì bạn đọc xong, khóc...

Hôm chọn bài đăng, tác giả quyển truyện nói: “NL sửa lại sao cho người ta đọc đừng có khóc!” Sau, chú lại nói: “Ðọc lại vẫn thấy thích và nhớ...”

Bài đăng, ông xã xem xong, tối ra sân ngồi khóc, nhớ nhà...

Ừ, tâm trạng “giữa hai miền mưa nắng” là như vậy, không ở trong đó không hiểu hết được.

(dẫn link Nguoi-Viet.com nhưng nhiều người không mở được, đành post lại đây)

Giữa hai miền mưa nắng

NgocLan

Cầm trên tay tập truyện “Giữa hai miền mưa nắng” - mưa Sài Gòn, nắng Cali - của Hoàng Mai Đạt do một người bạn tặng, tôi đọc một lèo từ đầu đến cuối trong vòng một ngày.

Trước khi đọc truyện, người bạn tôi có nói: “Anh cũng như HMĐ, sống ‘giữa hai miền mưa nắng’, dở dở ương ương, đôi khi chán lắm, L. ơi!” Khi đó, tôi vẫn chưa hiểu hết cái ‘chán’ đó là gì.

Giờ thì đã hiểu.

Cả tác giả HMĐ lẫn bạn tôi đều là những người rời khỏi Việt Nam khá sớm khi bước vào tuổi 15, 16 và họ mang trong mình tâm trạng của những người không có một quê hương rõ ràng: “Quê hương tôi không ở bên kia, cũng không phải ở đây, mà ở đâu đó giữa hai nơi. Tôi rời Việt Nam quá sớm để có những kỷ niệm êm đềm với Việt Nam.” Việt Nam, thực sự với họ không còn cái gì ràng buộc. Không rõ ràng quê cha, không sâu đậm quê mẹ, chỉ có chăng một sợi dây vô hình cứ níu kéo, ràng buộc từ trong kí ức sâu thẳm để cần phải có một chuyến về với mảnh đất tổ tiên sau gần một phần tư thế kỷ.

Lúc đọc truyện đôi lúc tôi cứ bật cười khúc khích bởi những ngộ nghĩnh, tiếu lăm trong cách diễn đạt suy nghĩ, tình cảm của tác giả. Nhưng có một điều lạ là tuy cười nhưng tôi vẫn cứ như trôi đâu đó rất mông lung, rất mơ hồ, đôi khi rất gần, lúc lại như chấp chới ‘giữa hai miền mưa nắng’ của tác giả hay của chính tôi, không biết.

Truyện của tác giả kể về một xóm nhỏ ở Biên Hòa, nhưng sao trong đầu tôi lại cứ lởn vởn hình ảnh ngôi nhà trong vườn ở Cần Thơ-quê chồng tôi.

Tôi vẫn thường nói: tôi như một “đứa con lai”: ba Cần Thơ, mẹ gốc Huế, tôi chào đời ở Phú Quốc nhưng lại lớn lên gắn bó với Sài Gòn và có lẽ phần đời còn lại là ở nơi đây. Cho đến trước khi lấy chồng, tôi dường như không có khái niệm về ‘quê”, thậm chí tôi còn không biết cây lúa nó như thế nào! Tôi vẫn nhớ mãi một lần khi học lớp 5, cô giáo cho đề bài tả cảnh đồng quê vào một buổi chiều. Tôi làm bài bằng trí tưởng tượng của mình: “Những ngọn lúa như sóng nhấp nhô quá đầu người trong bóng chiều vàng rực…” Tôi đã viết như thế và cô nói: Lúa không cao quá đầu người!

Tôi nhớ đến con đường mòn rất nhỏ, tối om, vắng ngắt giữa một bên là ruộng, một bên thưa thớt những ngôi nhà chìm khuất trong những vườn cây, trơn trợt sau cơn mưa mà chồng và ông anh họ phải nắm tay tôi dẫn đi để tôi không bị “chụp ếch”.

Tôi nhớ tôi đã phải vất vả để bước xuống xuồng cho hai đứa cháu chồng chỉ mới ngoài 10 tuổi chở tôi đi về nhà (vì sợ tôi đi đường đất trơn sẽ bị té!)

Tôi nhớ tôi đã cầm mái chèo lần đầu tiên theo hướng dẫn của đứa cháu, và rồi cây chèo ngáng ngang cổ của một thằng nhóc nơi chiếc xuồng ngược chiều, khiến nó phải ngã người sát mặt xuồng để né… Không biết vì người nhà quê hiền lành dễ thương hay là vì nhìn ‘mặt nhà quê’, ờ không, ‘mặt thành phố’ của tôi lí nhí nói ‘xin lỗi’ mà má thằng nhóc chỉ cười cười chèo xuồng đi luôn…

Tôi nhớ cái lu nước mưa trước chái bếp tôi ra đánh răng rửa mặt mỗi sáng (mà sau đó ông xã nói rằng vì tôi là ‘khách đặc biệt’ nên mới được dùng nước đó, chứ ai cũng xuống cái ao sau nhà để rửa mặt, đánh răng…)

Tôi nhớ cái “cầu cá” mà tôi đã phải khó khăn lần từng bước mỗi khi cần ‘hành sự’ và những đứa cháu chồng cứ bám sát theo dõi, sợ “thiếm bảy té!”

Tôi cứ nhớ miên man như vậy trong lần đầu về ra mắt quê chồng cách đây đã 15 năm…

Tôi nhớ cái bến sông Bình Thủy quê nội chồng mát rượi buổi chiều mà trẻ con, người lớn nhảy xuống tắm, giặt, rồi lại cũng dòng nước nơi ấy múc lên nấu nướng (?!).

Tôi nhớ những chiếc xuồng nhỏ mỗi chiều tấp vào bến sông trước nhà bác Hai để mang ra những con cá, con tôm càng còn sống nhăn mà họ câu bắt được mỗi ngày để bán, sau đó người nhà mới đem tôm lên bán cho “xí nghiệp” hải sản và bán ra chợ.

Và tôi nhớ vì là ‘khách thành phố’ nên cái gì tôi cũng được ưu tiên…

Tôi có quá nhiều cái để nhớ, để thấy mình còn có những cái ràng buộc rõ ràng…

Bất chợt tôi lại nghĩ đến hai đứa con tôi. Có thể nào rồi đây chúng cũng sẽ mang tâm trạng ‘giữa hai miền mưa nắng’ như tác giả HMĐ, như bạn tôi?

Tôi biết hiện tại vẫn còn đâu đó trong kí ức non nớt của nó về hình ảnh của một ngôi nhà lớn có cái cầu thang, có cái cửa thông sang nhà cậu Lộc là bác sĩ, nhớ ‘ba chở con trên motocycle, cho con ngồi phía trước”, nhớ trời mưa ngập đường ngập lối, không đi học được phải quay về nhà, nhớ nhà sách Xuân Thu, nhớ con đường Nguyễn Huệ hầu như cuối tuần nào ba mẹ cũng chở ra chơi… Lâu lâu, trên đường chở con tới trường, bất chợt nghe nó nhắc đến Việt Nam trong kí ức nó như thế lại tự dưng nghe nao lòng, chỉ biết thốt lên: “Ồ con vẫn còn nhớ hả?”

Không biết có phải ai cũng lơ lửng, mông lung những cảm xúc thương thương nhớ nhớ như vậy khi nhớ về nơi mình đã từng sống như nhà văn, như bạn tôi, như chồng tôi, hay như tôi hay không. Hay chỉ bởi vì chúng tôi là những người đa cảm…

Tôi may mắn hơn tác giả, hơn người bạn, bởi kỷ niệm quê nhà vẫn đầy ắp trong tôi.

Nhưng không biết đến một lúc nào đó, tôi có như họ “vẫn cố gắng hòa nhập vào một quê hương mới mênh mông, với một tay bám theo tương lai xa cội nguồn và một tay nắm giữ những quá khứ chưa muốn dứt lìa. Hai dòng sống vẫn trôi nhanh, cách biệt, bất kể những bất hạnh, bất lực, những đắng cay và tiếng cười đứng bên cuộc đời. Tôi không thể cưỡng lại dòng sống ở bên đây, và tôi cũng không thể trở về dòng đời bên đó.”

Chỉ còn ước mong sao hai đứa con tôi rồi sẽ không phải mang nỗi niềm ‘giữa hai miền mưa nắng” như chúng tôi…